milieuvriendelijk alternatief riool - Margriet Markerink creatieve concepten

Ga naar de inhoud

Hoofdmenu:

milieuvriendelijk alternatief riool

journalistiek > ARTIKELEN
Heel veel huishoudens in buitengebieden zijn niet op het riool aangesloten. Vanaf 2005  zijn zij verplicht een eigen afvalwaterzuiveringssysteem te laten aanleggen. Welke mogelijkheden zijn er?

DE LOZER BETAALT
Elke gemeente heeft de plicht een rioleringsstelsel aan te leggen en te onderhouden. Gemeenten kunnen zich echter ook aan deze zorgplicht onttrekken. Ergens in de wettekst staat dat wanneer een gemeente het niet ‘doelmatig’ (= te kostbaar!) vindt een aansluiting op het riool te realiseren, de provincie haar van deze verplichting kan ontheffen. Ligt jouw woning op een afgelegen perceel of in een milieukwetsbaar gebied, dan is de kans groot dat je gemeente zo'n ontheffing heeft. In dat geval ben je zelf verantwoordelijk voor de zuivering van je huishoudelijk afvalwater. 

SUBSIDIE?
IBA staat voor: Individuele Behandeling Afvalwater. Een eigen rioolsysteem, dus. Eén van de vele IBA-systemen is het rietbedfilter. 
Stap één is de onvermijdelijke gang naar het gemeentehuis voor een kijkje in het Gemeentelijk Rioleringsplan. Daarin staat zwart op wit welke percelen wel op het riool aangesloten zullen worden en welke niet. Laten we er voor het gemak maar eens van uitgaan dat de gemeente voor jouw perceel een provinciale ontheffing heeft. Ook die staat dan zwart op wit. Vraag om afschriften van alle documenten die betrekking hebben op jouw perceel en wend je daarna tot de medewerker riolering. Deze kan je vertellen wat de kwetsbaarheidsgraad is van het gebied waar je woont. Die is bepalend voor het soort IBA-systeem dat je nodig hebt. Informeer ook naar eventuele plannen van de lokale overheden ten aanzien van de plaatsing van IBA-systemen. Zijn die er, dan zit daar mogelijk een subsidie aan vast. Of dit ook werkelijk zo is, hangt af van de provincie waaronder jouw gemeente valt. Elke provincie heeft een eigen beleid.

DRIE SOORTEN IBA-SYSTEMEN
IBA-systemen zijn er in de klassen I, II en III, waarbij de laagste klasse ook het laagste zuiveringsrendement heeft. De welbekende septic tank met zakput is daar een voorbeeld van. Deze voldoet prima in de als ‘niet kwetsbaar’ omschreven gebieden. Voor een 6.000 liter septic tank (de voorgeschreven maat!!!) tel je gemiddeld zo’n 4.000 Euro neer. Dit systeem heeft echter haar langste tijd gehad. De biologische afbraak in de allernieuwste IBA-systemen is maar liefst drie keer zo hoog als die in de septic tank. Pure milieu-winst! Een IBA-systeem dat voldoet aan klasse II of III kost ongeveer 9.080 Euro. De aanleg ervan kan oplopen tot over de duizend Euro. Dat is de prijs die je betaalt voor het buitenaf wonen of het wonen in een kwetsbaar of zeer kwetsbaar gebied.

SLIM BEZUINIGEN
Meestal ben je niet de enige 'buitengebied-bewoner' die aan een eigen afvalwater- zuiveringsinstallatie vastzit. Als je samen met een aantal ‘lotgenoten’ een offerte laat uitbrengen door een IBA-leverancier, kan dat de kosten aanzienlijk drukken. Staan er meerdere woningen bij elkaar op een perceel, dan kun je overwegen gezamenlijk in één IBA-systeem te investeren. Dat heet ‘klusteren’. Bedenk wel, dat je dan niet alleen het systeem deelt maar ook de verantwoordelijkheid ervoor! Het is zaak daarover goede onderlinge afspraken te maken en die ook op papier vast te leggen. 

EXPERIMENT
de provincie Gelderland ging al in de jaren negentig aan de slag met IBA-systemen. Door geld beschikbaar te stellen voor experimentele IBA-projecten, werden bedrijven en gemeenten tot actie aangezet. Neem nu de gemeente Neede. Met een provinciale subsidie op zak benaderde zij alle 350 huishoudens in het buitengebied die niet in aanmerking kwamen voor een aansluiting op het riool. Hen werd te verstaan gegeven dat ze konden rekenen op een subsidie voor het plaatsen van een IBA-systeem van het zogenaamde ‘mechanische model’. De familie Te Mosche had er wel oren naar en in maart 2000 werd hun IBA-systeem in gebruik genomen. Het werkt als volgt: een compressor stuwt met behulp van perslucht het afvalwater door een leiding naar de voorbezinkruimte, het eerste van de drie compartimenten die het vat telt. Op de bodem vormt zich een sliblaag. Ook vindt er een voorzuivering plaats door micro-organismen die onder zuurstofarme omstandigheden hun werk doen. Via een verdeelinrichting wordt het water met grote kracht naar het tweede compartiment geleid, waar er via beluchters tevens zuurstof aan toegevoegd wordt. In dit deel van het vat bevinden zich kunststofplaten, waarop micro-organismen leven, die met behulp van zuurstof de afvalstoffen omzetten in water en onschuldig koolzuurgas. In het derde compartiment bezinkt het water na en wordt het slib met behulp van perslucht weer naar de voorbezinkruimte gebracht. Het gezuiverde water komt in de zakput terecht en kan zonder schadelijke gevolgen voor het milieu in de bodem of op het oppervlaktewater worden geloosd. Anderhalf jaar na dato is de familie Te Mosche nog steeds uitermate tevreden over de mini-rioolzuiveringsinstallatie, die ondergronds is aangelegd en afgedekt door betonplaten. Dankzij een onderhoudscontract met de Sallandse Wegenbouw BV, het bedrijf dat het systeem heeft aangelegd, heeft de familie er geen omkijken meer naar.

TOTAALCONCEPTEN VOOR GEMEENTEN
Ondertussen hebben twee Gelderse bedrijven de koppen bij elkaar gestoken: Waterstromen (een volle dochter van Waterschap Rijn & IJssel) en Grontmij Advies & Techniek (een ingenieursbureau met kennis van riolering en IBA-systemen). Het bedrijf WAGRO biedt gemeenten een totaalconcept aan: onderzoek naar de beste mix van rioolaansluitingen en IBA-systemen, het regelen van de ontheffingsaanvraag, overleg met gemeenten en particulieren, inkoop, aanleg en installatie van de systemen en het beheer en onderhoud ervan.

IBA-SYSTEMEN NADER BEKEKEN
IBA-systemen worden verdeeld in vier hoofdgroepen:
* SEPTIC TANKS
* FILTRATIEBEDDEN
* HELOFYTENFILTERS
* COMPACTSYSTEMEN (biorotor, oxidatiebed, actiefslibinstallatie en submerged bed

DE SEPTIC TANK
De septic tank heeft drie compartimenten. Het meeste bezinksel (dode bacteriën) concentreert zich in het eerste compartiment, in het tweede komt veel minder voor en in het derde, van waaruit de uitstroming plaats vindt, nog minder. Door samendrukking ontstaat een beperkte biologische afbraak. De biomassa moet eens in de zoveel tijd verwijderd worden.

HET FILTRATIEBED
Aan de basis van dit systeem staat de septictank. Het daarin voorbezonken afvalwater wordt gefilterd met zand, grind of minerale wol. Op het filtermateriaal leven ook micro-organismen die het water biologisch zuiveren.

HET HELOFYTENFILTER
Het helofytenfilter is één van de meest natuurlijke IBA-systemen. Het is een kunstmatig moeras, bestaande uit een bassin met een bodem van ijzer- en kalkhoudend zand en grind, waarin helofyten groeien. Dat zijn moerasplanten zoals riet, mattenbies en lisdodde, die hun zuurstof vanuit de lucht naar de wortels transporteren. Het afvalwater stroomt uit op het rietveld en bezinkt. Vervolgens reinigen micro-organismen rond het wortelstelsel met behulp van zuurstof het water biologisch. Het zuiveringsrendement is zo'n 90 tot 95%. Met dit filter hoef je geen rioolrechten meer te betalen. De hoogte van de jaarlijkse zuiveringslasten verschilt per 'waterkwaliteitsbeheerder'. Dit geldt overigens ook voor andere IBA-systemen. Een helofytenfilter gaat ongeveer vijfentwintig jaar mee. Daarna is het zandbed aan vervanging toe. Het onderhoud is minimaal: riet maaien en bij zeer strenge vorst het veld afdekken met een zeil. Het pompje moet wel jaarlijks worden nagekeken en de leidingen schoongespoten.

COMPACTSYSTEMEN

DE BIOROTOR
Ook aan de biorotor gaat een septictank vooraf. De biorotor is een kooi, die voor de helft ondergedompeld is in afvalwater. In de kooi zitten draaiende vormpjes waarop zich een laag micro-organismen, ook wel biomassa gemoemd, bevindt. Door de draaibeweging worden ze afwisselend met afvalwater en zuurstof in contact gebracht, waardoor de biologische afbraak wordt bevorderd. Wordt de laag te dik, dan laat ze los en bezinkt in een nabezinktank, om eens in de zoveel tijd verwijderd te worden, waarna ze wordt afgevoerd naar de septic tank.

HET OXIDATIEBED
Het oxidatiebed werkt op dezelfde wijze. Op een poreus bed met biomassa wordt voortdurend afvalwater aangebracht. Door natuurlijke of kunstmatige ventilatie komt er zuurstof bij.

DE ACTIEFSLIBINSTALLATIE
De actiefslibinstallatie is een rioolwaterzuiveringsinstallatie in het klein. De inhoud wordt in een aantal compartimenten voortdurend door elkaar gehusseld en belucht. De werkzame biomassa bestaat uit losdrijvende vlokken die het water biologisch zuiveren. In een nabezinktank wordt het gezuiverde water gescheiden van de biomassa, die weer wordt teruggevoerd naar de reactor. Filters voorkomen dat de vlokken met het gereinigde water ‘ontsnappen’.

SUBMERGED BED
Het submerged bed is een variatie op het oxidatiebed. In dit geval bevindt de biomassa zich echter onder water op een bed van kunststof met een open structuur. Daar wordt ze voortdurend belucht en zuivert ze het water biologisch.

Hieronder een film over de aanleg en werking van een helofytenfilter.

Tekst en fotografie: Margriet Markerink. Het filmpje - te vinden op You Tube - maakt hier een multimedia productie van.  
 
Terug naar de inhoud | Terug naar het hoofdmenu